Σάββατο 7 Ιανουαρίου 2012

Η.Καραβόλιας:Για την παρέμβαση Τσακαλώτου στο άρθρο Ανδριανόπουλου.

Το κείμενο του Ανδρέα Ανδριανόπουλου στο Book's Journal( το παραθέτω πιο κάτω) στο οποίο απάντησε ο κος Τσακαλώτος στο Rednotebook (ακολουθεί στο τέλος) είναι αφορμή γόνιμου διαλόγου. Σε πολλά, όντως ο Ανδρέας δείχνει με επιχειρήματα ότι το ελέυθερο εμπόριο και οι αγορές, έδρασαν αποτελεσματικά, αλλά δυστυχώς-προσθέτω εγώ- όχι για όλους και όχι παντού.... Είναι σαφές οτι δεν ευθύνεται για όλα τα δεινά της σημερινής κρίσης ο αληθινός (οχι ο δαιμονοποιημένος) νεο-φιλελευθερισμός, αλλά είναι επίσης σαφές ότι υπάρχει μια αμείλικτη πραγματικότητα με την υπερ-φιλελυθεροποίηση των αγορών και την ασύδοτη δράση μιας ολιγαρχίας πλούτου τραπεζιτών και κερδοσκόπων. Προσωπικά, τους ονομάζω κατα καιρούς στα άρθρα μου ,καθώς τους γνωρίζω ,οχι μόνο απο τις οθόνες, αλλά και σε Λονδίνο, ΗΠΑ και αλλού....Κυρίως θέλω να επισημαίνω με τις αναλύσεις μου,την δομική ανισορροπία της μηχανικής των αγορών, και δυστυχώς την τεχνητή ανισοκατανομή πλούτου που πηγάζει απο τις προνομιακές για κάποιους μοχλέυσεις εικονικού χρήματος.....Η παγκόσμια οικονομία μετασχηματίστηκε απο την στιγμή που οι φθηνές πιστώσεις,αρχές της δεκαετίας που περασε, τόσο απο Fed όσο και απο EKT ,λόγω του φθηνού ευρώ, κατευθύνονταν τόσο σε όνειρα μικροεισοδηματιών και εργατών,όσο και στους λογαριασμούς επενδύσεων ισχυρών χρηματιστών και κερδοσκόπων .Αλλά ξαφνικά, οι ταξικές διαφορές ,μέσα απο την κατανάλωση και την δικτύωση, νομίζαμε οτι θα εξαφανίζονταν ! Ε,λοιπόν ποτέ δεν χάθηκε η πραγματική διαφόρά των εχόντων απο τους μη έχοντες, των φτωχών, απο τους πλουσίους. Οι θεωρητικές αποτελεσματικότητες εξισωτισμού ευκαιριών και εοσοδημάτων, είναι το ίδιο ουτοπικές με τις κομμουνιστικές αντιλήψεις περί ισότητας .... Ακόμα και οι πλέον ένθερμοι υποστηρικτές της σχολής του Σικάγο, παραδέχονται οτι το Effiicient Market Hypothesis, δεν υπήρξε ποτέ στην πραγματικότητα, και πώς τώρα απαιτείται μια κάποιου είδους ρύθμιση...Να μην φοβόμαστε ότι μόλις περιορίσουμε την ασύδοτη δράση παρασιτικού κεφαλαίου, σημαίνει οτι περιορίζουμε την ιδέα της Έλευθεριας και της ιδιωτικής πρωτοβουλίας,ούτε ότι γιγαντώνουμε το ήδη υπερτροφικό πατερναλιστικό Κράτος ή γινόμαστε λατρεις ολοκληρωτικών κεντρικών σχεδιασμών στην οικονομία (όπως ενδεχομένως επιθυμεί ο Τσακαλώτος και άλλοι δογματικοί της Αριστεράς)....Αυτά είναι που δεν μπορεί να καταλάβουν ίσως κάποιοι φανατικοί των ιδεολογιών : απαιτείται πλέον μια left liberal πολιτική, όχι αναρχοκαπιταλιστικής οικονομικής πλατφόρμας, αλλά μια ρυθμιζόμενη με υψηλούς βαθμούς ελεύθερίας ,κυκλοφορία παραγωγικού,όχι παρασιτικού, κεφαλαίου. Ας μην γελιόμαστε: οι θέσεις απασχόλησης παγκοσμίως στον κλάδο των χρημ/κών υπηρεσιών , μπορεί να αυξήθηκαν κατακόρυφα τα τελυταία 25 -30 χρόνια, αλλά τώρα μειώνονται δυσανάλογα με με την υποτιθέμενη αύξηση απασχόλησης που έπρεπε λογικά να ακουλουθεί στην πρωτογενή και δευτερογενή παραγωγή. Κοινώς: πολλοί στις οθόνες και στα γραφεία τραπεζικής/επενδυτικής απασχόλησης, χάνουν τις δουλειές τους επειδή ακριβώς το κεφάλαιο στις χρηματαγορές δεν ακούμπησε σε μακροχρόνιες παραγωγικές επενδύσεις και ανάλογες θέσεις απασχόλησης, σε διεθνή βάση. Αναγκαστικά οι χρηματαγορές τώρα , πρέπει να εποπτευθούν , να φορολογηθούν, να πάψουν να είναι μαύρα κουτιά εντολών υποτιμητικής κερδοσκοπίας,ακόμα και αν και αυτό πλήττει εισοδήματα ανθρωπων σαν και εμένα...Ο σκοπός κάθε οικονομικής και πολιτικής φιλοσοφίας, πρέπει απο εδώ και μπρός να είναι ένας και μοναδικός : δουλειές για όλους και αναδιανομή πλούτου.....Αυτό δεν χωράει ταμπέλες...


Ηλίας Καραβόλιας



Α.Ανδριανόπουλος:


Σκουπίδια για το 2012: Ha-Joon Chang, 23 Things They Don’t Tell You About Capitalism. London: Penguin Books, 2010




Με την οικονομική κρίση έχει γίνει μόδα η επίθεση εναντίον των συστημάτωων που υποτίθεται την προκάλεσαν. Η Νάομι Κλάιν αποτύπωσε μια σχετική μυθολογία στο «Δόγμα του Σοκ» όπου γεγονότα παντρεύονται με εικασίες κάτω από ένα υπόβαθρο θριλερικής αναζήτησης του κακού. Που δεν θα μπορούσε να είναι άλλος βέβαια από τον Μίλτον Φρήντμαν, γκουρού των ελεύθερων αγορών και θεμελιωτή, κατά κάποιο τρόπο, της οικονομικής Σχολής του Σικάγο. Αλλοι θεωρητικοί πέρασαν επίσης στην καταδίκη των ασύδοτων κι’ ανεξέλεγκτων αγορών που δίχως κανόνες υποτίθεται πως εξουθενώνουν τις ασθενείς οικονομικά τάξεις και βαθαίνουν τα πλούτη των ισχυρών. Δίχως ίχνος λογικής επιχειρηματολογίας, με αφορισμούς και καταγγελίες οι συγγραφείς αυτοί επιχειρούν να κεφαλαιοποιήσουν πάνω στην εύλογη αγωνία του κόσμου αγνοώντας στοιχεία και πραγματικότητες. Οι αγορές ήσαν αυτές που έβγαλαν ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού της γής από την φτώχεια και την αθλιότητα δημιουργώντας πλούτο και ευημερία για πλήθη που μέχρι πρόφατα υποσιτίζονταν και ζούσαν στο περιθώριο των οικονομικών και κοινωνικών εξελίξεων. Η αντικειμενική διαπίστωση είναι πως όσο μεγαλύτερο είναι το άνοιγμα της αγοράς στις ελεύθερες επιλογές των πολιτών τόσο μεγαλύτερος πλούτος επισκέφθηκε την χώρα που το απολαμβάνει. Οι μοναδικές χώρες που έμειναν πίσω είναι αυτές που εξακολουθούν να είναι κλεισμένες στις καταβολές των σοσιαλιστικών οραματισμών για ισότητα. Που οδηγούν όμως με μαθηματική ακρίβεια σε όλο και μεγαλύτερη δυστυχία.

Η πρόσφατη οικονομική κρίση επέτρεψε όμως σε πολλούς αμφισβητίες της οικονομίας της αγοράς να ξιφουλκίσουν ενάντια στην λογική του δημοκρατικού καπιταλισμού. Αφού η κρίση ξεσπασε στην Αμερική και πέρασε γοργά στην Βρετανία, στην Ιρλανδία και σε πολλές άλλες χώρες της Ευρώπης, αυτονόητα - για κάποιους - είναι το ίδιο το σύστημα που φταίει κι όχι ο τρόπος χρησιμοποίησης του – ακόμη και οι διαστρευλώσεις του. Οι Τράπεζες, ημικρατικές κατά κύριο λόγο όπως οι Φάννυ Μέη και Φρέντυ Μακ στις ΗΠΑ, που διέθεταν δάνεια – βάσει σχετικού νόμου – σε καινούργιους ιδιοκτήτες ακινήτων που δεν διέθεταν τις σχετικές περιουσιακές εγγυήσεις ήσαν ανεξέλεγκτες κι αρρύθμισυες προκαλώντας την σχετική φούσκα; Και δεν ήταν η σχετική κρατική πολιτική που επέμενε – με απειλές ποινικών κυρώσεων μάλιστα - στην δανειοδότηση από τις Τράπεζες άπορων μαύρων αντί των εύπορων λευκών; Ακούγομαι λίγο σαν παλιός κομμουνιστής που απολογείται για κάτι που έχει αποδειγμένα αποτύχει. Ο καπιταλισμός όμως, επιμένω, δεν απέτυχε. Εχω τόσες φορές ακούσει τα τελευταία χρόνια θριαμβολογίες για την κατάρρευσή του που δεν έχω εμπιστοσύνη σε κανένα πλέον προφήτη. Αυτοί που σίγουρα απέτυχαν τραγικά είναι οι ψοφοδεείς πολιτικές ηγεσίες που στο όνομα της εξαγοράς ψήφων λησμονούν κάθε ορθολογικό οικονομικό δεδομένο.

Πάνω στο κλίμα αυτό ήταν αναπόφευκτο πως θα ερχόταν κι ένα βιβλίο από ένα σθεναρό απολογητή του οικονομικού προστατευτισμού και της κρατικής βιομηχανικής πολιτικής, γιατι αυτά ακριβώς διδάσκει στο Πανεπιστήμιο του Cambridge ο συγγραφέας των “23 Things…” Ha-Joon Chang , για να κατακεραυνώσει τις κατά τη γνώμη σφαλερές ιδέες που κυκλοφορούν για την οικονομία της αγοράς. Σε ένα κλίμα κατ’ αρχήν που ο καπιταλισμός δύσκολα βρίσκει καταφύγιο από τις εκτοξευόμενες εναντίον του κατηγορίες είναι ο Chang αξιοθαύμαστος που βρίσκει αλήθειες – πληγές για την γούνα του δηλ. – που ακαδημαικοί και δημοσιογράφοι μας κρύβουν με επιμέλεια. Και ποιές ακριβώς είναι αυτές οι αλήθειες; Δυστυχώς η Κάμπελ το έχει ήδη γράψει το θρίλερ της για το «Σοκ» ώστε να βρεί νέες αναπάντεχες εξελίξεις στην αφήγησή της. Θα σταχυολογήσω μερικές από τις “αποκαλύψεις” του Chang.

Δεν υπάρχει ελεύθερη αγορά. Ολα τα σχετικά αποτελούν μύθο. Πως το κατάλαβε; Καλά θα έκανε να το ψιθυρίσει στ’ αυτί των διαπύρσιων κηρύκων των δήθεν φιλολαικών πολιτικών των παροχών στην Ελλάδα που καταγγέλουν για τα πάντα τον νεοφιλελευθερισμό (Παπαρήγα, Μανώλης, Τσίπρας και η ευρύτερη παρέα τους). Ο Chang μας λέει, σιγά την αποκάλυψη, πως δεν την θέλουν οι ίδιοι οι επιχειρηματίες. Το έχει πεί και ο Φρήντμαν αυτό και γράφτηκε ολόκληρο βιβλίο να το αποδείξει , των Raghuram, G. Rajan και Luigi Zingales, Saving Capitalism from the Capitalists (Νέα Υόρκη, Random House, 2003). Τι «αποκαλύπτει» λοιπόν ο Chang;

Οι εταιρίες και οι επιχερήσεις δεν θα πρέπει να φροντίζουν τα συμφέροντα των μετόχων και ιδιοκτητών τους, μας λέει. Δηλαδή να βάζουν κάποιοι χρήματα και ο φορέας που τα εισπράττει να μην νοιάζεται για τις επιδίωξεις τους. Σας μοιάζει λογικό κάτι τέτοιο; Ακόμη κι’ ο Φωτόπουλος της ΔΕΗ φωνάζει για τον λαό υποτίθεται, αλλά όμως κουβέντα δεν κάνει για τα 600 δις ευρώ που, με νόμο του φορομπήχτη σημερινού Υπουργού Οικονομικών, μπαίνουν ετήσια από το κράτος στο Ταμείο των εκεί εργαζομένων.

Στις πλούσιες χώρες, μας λέει, πληρωνόμαστε πιό πολλά από τους υπόλοιπους κατοίκους της γής. Λες και δεν το ξέραμε!! Διαφορετικά θα τρέχαμε να μεταναστεύσουμε στο Μπανγκλαντές. Δεν κάναμε τίποτα για να το αξίζουμε, μας υπενθυμίζει ο Chang. Και ποιός εφηύρε τις νεωτεριστικές μεθόδους αύξησης της βιομηχανικής αλλά και της γεωργικής παραγωγής – μήπως οι κάτοικοι του Κονγκό; Αν οι επιχειρήσεις δεν φρόντιζαν τους μετόχους τους θα είχε γίνει ποτέ καμία παρόμοια ανακάλυψη; Πόσες έχουν γίνει στην Μποστουάνα, την Ουγγαρία, την Κούβα και την Λαική Δημοκρατία της Μογγολίας; Για να αναφέρω λίγα μόλις παραδείγματα...

Επισημαίνει επίσης πως το air conditioning και το πλυντήριο υπήρξαν σημαντικότερα από το Ιντερνέτ και το Twitter. Kαι ποιός είπε όχι; Ομως κι’ αυτά προήλθαν από εγκεφάλους που δούλευαν σε συνθήκες ανταγωνισμού με στόχο το κέρδος. Στον αέρα λοιπόν οι προηγούμενες δήθεν αλήθειες. Αν θεωρείς, μας λέει ο Chang, πως οι άνθρωποι είναι κακοί υποτιμάς την ανθρώπινη φύση και χάνεις πόρους. Ενα 30% είναι πάντα καλό και οφείλεις να το φροντίζεις. Μα ο Francis Fukuyama στο βιβλίο του Trust: The Social Virtues and the Creation of Prosperity (Νέα Υόρκη, The Free Press, 1996) αυτό ακριβώς επισημαίνει. Πως ο καπιταλισμός της αγοράς χτίσθηκε με μεγάλη επιτυχία εκεί ακριβώς που η εμπιστοσύνη στην καλή πίστη του αντισυμβαλλόμενου έχτιζε κλίμα καλών οικονομικών σχέσεων και σταθερών συμβολαίων. Τι ακριβώς λοιπόν μας «αποκαλύπτει» ο Chang;

Τέτοιες κενοτυπίες πλημμυρίζουν το βιβλίο του Κορεάτη καθηγητή. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν κατά την γνώμη μου βασικά δύο του επιχειρήματα. Το ένα αφορά τον προστατευτισμό. Κανένας δεν αναπτύχθηκε σε πραγματικές συνθήκες ελεύθερου εμπορίου και ανοιχτού ανταγωνισμού, μας λέει. Δεν συμφωνεί όμως μαζί του η ιστορία. Η Ιαπωνία πήρε μπρός με προστατευτισμό. Και με αμερικανική ομπρέλα. Αλλά αγκαλιά με αυτόν κατέρρευσε. Κι ακόμη αγκομαχά. Οι ΗΠΑ, όταν οι συνθήκες των διεθνών ανοιχτών αγορών ήσαν ανύπαρκτες, προστάτευαν πράγματι τομείς της βιομηχανίας τους. Οταν όμως το επιχείρησαν επί παγκοσμιοποίησης και Προέδρου George Bush Jr, η οικονομία τους περίπου κατέρρευσε. Δεκάδες συγγραφείς τον είχαν από τότε προειδοποιήσει, λ.χ. o Stephen Slivinski, Buck Wild: How Republicans Blew the Bank and Became the Party of Big Government , (Nelson, 2006). Και τελικά ήλθε ο Ομπάμα, με συμβούλους τον Stiglitz και τον Krugman. Ο Θεός να μας φιλάει. Η Κίνα λ.χ. αναπτύχθηκε λόγω ανοιχτών αγορών. Οι παρεμβάσεις της όμως στον τομέα του νομίσματος κι ο προστατευτισμός της συμβάλλουν τώρα σε μεγάλες δυσκολίες και πιθανά αδιέξοδα.

Οι απόψεις του επίσης για το κεφάλαιαο είναι τουλάχιστον περίεργες. Το Κεφάλαιο έχει εθνικότητα μας λέει, διεύθυνση και αριθμό κατοικίας. Ναι, άλλά τα Hedge Funds και τα Μutual Funds μπορεί να είναι κατ’ εξοχήν πολυεθνικά. Οπως και τόσα άλλα σύνθετα χρηματοπιστωτικά προιόντα. Το κυριότερο όμως είναι τα περίφημα Sovereign Wealth Funds. Που είναι κρατικά και παίζουν περίεργα παιχνίδια. Με τίποτα αυτά δεν μπαίνουν στην εξίσωση των απόψεων του Chang. Κινούνται με διαφορετική λογική και χρησιμοποιούν την οικονομική δύναμη για πολιτικο-στρατηγικούς στόχους.

Κοντολογής, η εποχή ενδείκνυται για μελέτες - κράχτες που υποδηλώνουν εγκυρότητα αλλά στοχεύουν απλά και μόνο στην συναισθηκατική φόρτιση των ημερών. Παλιότερα είχε κάνει μεγάλη επιτυχία ένα σχετικά προφητικό βιβλίο για το 1979 – The Crash of '79 του Paul Erdman (Νέα Υόρκη, Sphere, 1978). Σήμερα δυστυχώς βγαίνουν πολλά κατά την εκτίμησή μου σκουπίδια για το 2012







Ο Ανδρέας Ανδριανόπουλος, ο σοβιετικός μαρξισμός, και τα οικονομικά του σαλονιού
Του Ευκλείδη Τσακαλώτου

Στο βιβλίο του για τις κυρίαρχες τάσεις του Μαρξισμού, ο Leszek Kolakowski σατίρισε ασύστολα τη σοβιετική προσέγγιση στη φιλοσοφία στην εποχή του Στάλιν – ή, τουλάχιστον, τη φιλοσοφία που διδασκόταν στα κομματικά σχολεία. Καμία φιλοσοφική θέση δεν παρουσίαζε δυσκολία, αν την έβλεπε κανείς από τη σωστή οπτική γωνιά. Για παράδειγμα, ο Καντ μας λέει ότι δεν μπορείς να ξέρεις τίποτα αυτό καθαυτό, αλλά οι απλοί σοβιετικοί πολίτες ξέρουνε τόσα πράγματα - οπότε ξεμπερδέψαμε με τον Καντ. Άλλοι αστοί φιλόσοφοι ισχυρίζονται ότι «το τραπέζι είναι μέσα στο κεφάλι μου»· αλλά ποιος σοβιετικός πολίτης δεν ξέρει ότι το τραπέζι είναι εδώ και το κεφάλι μου κάπου εντελώς αλλού; Με τέτοιες απλές αντιπαραθέσεις, σε σχεδόν κατηχητικό τόνο, κάθε στέλεχος εφοδιαζόταν με επιχειρήματα για να αντιμετωπίσει ανά πάσα στιγμή τον ταξικό αντίπαλο, χωρίς ποτέ να χρειαστεί να ανατρέξει στους ίδιους τους φιλοσόφους.

Είναι κρίμα που ο Kolakowski δεν είναι πια μαζί μας για να σατιρίσει και άλλα δείγματα της ίδιας προσέγγισης. Αυτή η σκέψη μου ήρθε διαβάζοντας το άρθρο του Ανδρέα Ανδριανόπουλου «Η κοινοτοπία ως οικονομική θεωρία» στο τελευταίο τεύχος του books’ journal. Επίσης μου επαναεπιβεβαιώθηκε το πόσο μοιάζουν ο νεοφιλελευθερισμός και οι πιο χοντροκομμένες εκδοχές του μαρξισμού. Υποτίθεται ότι το κείμενο παρουσιάζει μια κριτική για το βιβλίο του Χα-Τζουν Τσανγκ για τις 23 αλήθειες που δεν μας λένε για τον καπιταλισμό (εκδόσεις Καστανιώτη). Σε φορμαλιστικό επίπεδο η δομή της επιχειρηματολογίας του Ανδριανόπουλου παρουσιάζει μια εντυπωσιακή ομοιότητα με αυτή που σατίριζε ο Kolakowski. Μερικά παραδείγματα: ο Τσανγκ μας λέει ότι το κεφάλαιο έχει πατρίδα, αλλά ποιος δεν ξέρει ότι τα hedge funds μπορούν να επενδύσουν τα κεφάλαιά τους σε οποιοδήποτε σημείο της γης; Ο Τσανγκ ισχυρίζεται ότι δεν αξίζουμε εμείς στη δύση να πληρωνόμαστε πιο πολλά από τους υπόλοιπους κατοίκους της Γης, αλλά «ποιος εφηύρε τις νεωτεριστικές μεθόδους αύξησης της βιομηχανικής και γεωργικής παραγωγής – μήπως οι κάτοικοι του Κονγκό;» Με αυτό τον τρόπο, η νεοφιλελεύθερη οικογένεια ξεμπερδεύει με τα «σκουπίδια» τύπου Τσανγκ και οπλίζεται με θεωρητικά όπλα για να αντιμετωπίσει τους πολέμιους του καπιταλισμού που ξεφύτρωσαν χωρίς λόγο, όπως ισχυρίζεται ο Ανδριανόπουλος, μετά την κρίση του 2008.

Το εντυπωσιακό είναι η βαθύτατη άγνοια που αποδεικνύει ο Ανδριανόπουλος για τα θέματα με τα οποία πιάνεται ο Τσανγκ. Για παράδειγμα το αν το κεφάλαιο έχει πατρίδα ή όχι είναι κάτι που συζητιέται, στην ορθόδοξη και ετερόδοξη οικονομική σκέψη, εδώ και εκατό χρόνια, και η βιβλιογραφία επί του θέματος είναι τεράστια. Η προσέγγιση του Τσανγκ είναι ότι οι μεγάλες επιχειρήσεις είναι πιο ριζωμένες στη χώρα όπου αναδειχθήκαν από ό,τι ισχυρίζονται πολλοί νεοκλασικοί αλλά και μαρξιστές οικονομολόγοι – είναι ενσωματωμένες (embedded) σε διάφορα ερευνητικά, τεχνολογικά, πολιτιστικά και άλλα δίκτυα, και, γι’ αυτό το λόγο, δεν μπορούν εύκολα να αποδεσμευτούν. Μια συνέπεια αυτής της θέσης είναι ότι οι απειλές των επιχειρήσεων για μετατόπιση των δραστηριοτήτων σε άλλη περιοχή/χώρα - αν δεν συμμορφωθούν οι εργαζόμενοι και οι εργαζόμενες στις απαιτήσεις της εργοδοσίας - δεν είναι πάντα (σημειώστε το «πάντα») αξιόπιστες.

Ας πάρουμε ένα άλλο παράδειγμα: «οι εταιρίες και οι επιχειρήσεις, λέει επίσης ο Τσανγκ, δεν θα πρέπει να φροντίζουν τα συμφέροντα των μετόχων και ιδιοκτητών τους – να επενδύουν, δηλαδή, κάποιοι χρήματα και ο φορέας που τα εισπράττει να μη νοιάζεται για τις επιδιώξεις τους. Σας μοιάζει λογικό κάτι τέτοιο;» Όχι. Μόνο που ο Τσανγκ δεν ισχυρίζεται κάτι τέτοιο. Ο Τσανγκ ισχυρίζεται ότι ο καπιταλισμός της πρώτης μεταπολεμικής περιόδου ήταν πιο αποτελεσματικός επειδή οι επιχειρήσεις προσπαθούσαν να συμβιβάσουν τα συμφέροντα των μετόχων (καπιταλισμό είχαμε, πουθενά δεν το αρνείται ο Τσανγκ – το βιβλίο του, εξάλλου δεν είναι αντικαπιταλιστικό αλλά παρουσιάζει μια αριστερή-κεϋνσιανή κριτική του σύγχρονου καπιταλισμού), με αυτά των εργαζομένων, των κοινοτήτων όπου δραστηριοποιούνταν οι επιτηρήσεις και άλλα συμφέροντα. Στο νεοφιλελευθερισμό, συνεχίζει ο Τσανγκ, οι μάνατζερ έχουν σχεδόν την αποκλειστική μέριμνα να μεγιστοποιήσουν τις επιδόσεις των μετόχων (shareholder value). Και όπως στο πρώτο παράδειγμα, υπάρχει μια τεράστια βιβλιογραφία που συγκρίνει την αποτελεσματικότητα των δύο μορφών επιχειρησιακής διακυβέρνησης (corporate control). Σε αυτή τη βιβλιογραφία τοποθετείται και η συγκεκριμένη παρέμβαση του Τσανγκ. Δεν προκύπτει από πουθενά ότι ο Ανδρέας Ανδριανόπουλος έχει ψυλλιαστεί κάτι γι’ αυτή τη συζήτηση. Μπορεί ο ίδιος να προτιμάει τη νεοφιλελεύθερη λύση, οι αναγνώστες του books’ journal όμως αξίζουν κάτι παραπάνω – να ενημερώνονται για τα επιχειρήματα με τα οποία εμπλέκεται ένα βιβλίο.

Δεν θα ξαφνιάσει κανένα ότι ο Ανδρέας Ανδριανόπουλος πιστεύει πως ακόμα και για την χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 ευθύνεται το κράτος, που υποτίθεται έσπρωχνε τις τράπεζες να χρηματοδοτούν στρώματα τις αμερικάνικης κοινωνίας που δεν θα μπορούσαν να αντέξουν τέτοια δάνεια. Δεν θα αντιπαραθέσω τα επιχειρήματα του Πωλ Κρούγκμαν ή του Τζόζεφ Στίγκλιτζ σε αυτή την επιχειρηματολογία. Αλλά ο Ανδριανόπουλος θα μπορούσε να συμβουλευτεί το έργο των Kenneth Rogoff και Raghuram Rajan: και οι δύο παλιά στελέχη του ΔΝΤ, και οι δύο φιλελεύθεροι (ο ένας μάλιστα και από το πανεπιστήμιο του Σικάγο), αλλά και οι δύο αναγνωρίζουν στα πρόσφατα βιβλία τους την ευθύνη του φιλελεύθερου χρηματοπιστωτικού συστήματος και το ρόλο που έπαιξε η απόφαση να μη ρυθμιστούν οι αγορές, και ιδιαίτερα αυτή των παραγώγων. Απλά να προσθέσω ότι αν αφαιρέσουμε αυτά τα δάνεια, τότε οι συνολικές επιδόσεις της νεοφιλελεύθερης περιόδου θα ήταν ακόμα πιο πενιχρές από αυτές που εμφανίζονται - οι ρυθμοί ανάπτυξης των ΗΠΑ βασίστηκαν σε μεγάλο βαθμό και σε αυτά τα δάνεια, χωρίς αυτά δε, θα ήταν πολύ χαμηλότεροι.

Φοβάμαι, ωστόσο, ότι τέτοια επιχειρήματα δεν θα συγκινήσουν τον Ανδριανόπουλο, για τον απλούστατο λόγο ότι κανένα εμπειρικό στοιχείο δε θα μπορούσε να ταράξει την εμπιστοσύνη του στο νεοφιλελεύθερο υπόδειγμα. Όπως και οι τελευταίοι θιασώτες του σοβιετικού μοντέλου της οικονομία πάντα μπορούν να επικαλεστούν για τις όποιες αποτυχίες την ύπαρξη εσωτερικών και εξωτερικών υπονομεύσεων που δεν άφησαν το σύστημα να δείξει τις πραγματικές δυνατότητές του, έτσι και οι νεοφιλελεύθεροι πάντα θα μπορούν να πουν ότι δεν απέτυχαν - απλώς δεν τους αφήσανε (οι συντεχνίες, οι φιλανθρωπικές ευαισθησίες, οι άπληστοι πολιτικοί κλπ) να εφαρμόσουν το πλήρες πρόγραμμά τους. Με λίγα λόγια, ο νεοφιλελευθερισμός του Ανδρέα Ανδριανόπουλου δεν είναι ούτε εν δυνάμει διαψεύσιμος.


Αυτό δε σημαίνει, βεβαίως, ότι δεν είναι και χρήσιμος. Μπορεί οι νεοφιλελεύθεροι να μην έχουν κομματικές σχολές, αλλά σίγουρα και αυτοί χρειάζονται ζύμωση στα σαλόνια και στις δεξιώσεις όπου συναντιόνται για κοκτέιλ. Πώς αλλιώς να αντιμετωπιστούν ο κρατικισμός και ο λαϊκισμός που έχουν τσακίσει τους αγνούς επιχειρηματίες και τις ανώτερες τάξεις γενικότερα, όλα τα προηγούμενα χρόνια; Άνθρωποι της πράξης την ημέρα, πού να βρεθεί χρόνος για την ανάγνωση βιβλίων, να διαβαστεί ένας Τσανγκ για παράδειγμα; Καλύτερα να έχεις τον άνθρωπό σου, που με λίγες λιτές προτάσεις (διατυπωμένες με χιούμορ, βεβαίως βεβαίως) σου επιβεβαιώνει την πολιτιστική και πνευματική ανωτερότητά σου.

Αν είναι αυτό το επίπεδο τον αντιπάλων μας, τότε νομίζω ότι η αριστερά έχει λιγότερα να φοβηθεί απ’ ό,τι νομίζαμε. Όχι μόνο λόγω έλλειψης ποιότητας, αλλά επειδή φαίνεται ότι ο νεοφιλελευθερισμός σε αυτή τη συγκυρία αδυνατεί να ενσωματώσει έστω και μερικές μετριοπαθείς ιδέες-προτάσεις-μεταρρυθμίσεις, σαν αυτές που προτείνει ο Τσανγκ. Και ένα σύστημα που δεν λυγίζει, τείνει να σπάει.

11 σχόλια:

  1. "Να μην φοβόμαστε ότι μόλις περιορίσουμε την ασύδοτη δράση παρασιτικού κεφαλαίου, σημαίνει οτι περιορίζουμε την ιδέα της Έλευθεριας και της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, ούτε ότι γιγαντώνουμε το ήδη υπερτροφικό πατερναλιστικό Κράτος ή γινόμαστε λατρεις ολοκληρωτικών κεντρικών σχεδιασμών στην οικονομία (όπως ενδεχομένως επιθυμεί ο Τσακαλώτος και άλλοι δογματικοί της Αριστεράς)"!
    Σε συνδυασμό με την ανάρτηση παρακάτω περί δημοκρατίας, προκύπτει η εξής ερώτηση: τελικά τι είναι ο Τσακαλώτος; α) εκπρόσωπος της πατερναλιστικής, αυταρχικής νεο-παλαιο-νεο-σταλινικής αριστεράς, β) σκαπανέας της δημοκρατικής μετάβασης στο σοσιαλισμό/ σταλινισμό (γιατί άλλος σοσιαλισμός δεν υπάρχει), ή γ) προωθημένος σοσιαλδημοκράτης/ σοσιαλφιλελεύθερος; Όχι τίποτε άλλο, να καταλάβουμε όλοι οι καταγόμενοι από τον τεθνεώντα αριστερό ευρωκομμουνισμόν που ανήκομεν σήμερα. Ας μου επιτραπεί επίσης το σχόλιο ότι η ανανεωτική αριστερά (ακόμη και εξ ευωνύμων της ΔΗΜΑΡ) παραδοσιακά δεν είναι αντιθετική του πολιτικού φιλελευθερισμού, παρά μάλλον υπερ-φιλελεύθερη, όπως λέτε κι εσείς στο άλλο ιστολόγιο. Ακόμη καλύτερα, επειδή δεν είναι μόνο ο φιλελευθερισμός το ρεύμα εκείνο της νεωτερικότητας που επικαλείται τις ελευθερίες των ατόμων, η κουλτούρα της είναι αντι-αυταρχική/ δημοκρατική όσο και σοσιαλιστική: δηλαδή ελευθεριακή.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Aξιότιμε φίλε, συγνώμη, αλλά δεν κατάλαβα ακριβώς τί θές να πείς και αν ρωτάς κάτι...Με όλο τον σεβασμό...Υποθέτω ότι θέλεις να τοποθετηθείς επί της διαφοράς φιλελευθερισμού/Τσακαλώτου; Thanks

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Απλώς παρατήρησα μια διχογνωμία. Στην ανάρτηση περί αριστεράς και κρατικής πρόνοιας ο lls εκπλήσσεται ευχάριστα επειδή ανακαλύπτει στο τελευταίο βιβλίο του Τσακαλώτου τον δημοκρατικό σοσιαλισμό, νοούμενο ως ανάδυση δομών αλληλεγγύης κλπ σε απόσταση από το κράτος. Από την άλλη, ο κ. Καραβόλιας δε διστάζει να αναφερθεί σ' αυτόν ως ενδεχόμενο "λάτρη ολοκληρωτικών σχεδιασμών" και "δογματικό της αριστεράς" επειδή άσκησε κριτική από μαρξιστική σκοπιά στη βιβλιοκριστία του Ανδριανόπουλου (για το περιεχόμενο του κειμένου του Α.Α. στο οποίο απαντά ο Τσακαλώτος δεν μπορώ να εκφέρω γνώμη, μιας και δεν έχω διαβάσει το αναφερόμενο έργο του Κορεάτη, εν τούτοις το ύφος μαρτυρά εμφανή διαφορά ποιότητας μεταξύ του κρίνοντος και του κρινομένου: μπαίνει κανείς στον πειρασμό να σκεφτεί πως είτε ο Ανδριανόπουλος υπερεκτιμά τις κατανοητικές δυνατότητες του και παλεύει με μια καρικατούρα, είτε ο καθηγητής του Κέμπριτζ είναι άχρηστος). Ως ανήκων στον ίδιο πολιτικό χώρο με τον Τσακαλώτο, αισθάνομαι την ανάγκη να ρωτήσω δυο πράγματα. 1) Μα είναι δυνατόν οι θιασώτες του οικονομικού νεο-φιλελευθερισμού (με τη συνηθισμένη έννοια του όρου, ας προσπεράσουμε τυχόν ενστάσεις) να είναι τόσο κοντόθωροι που όποιος ασκεί κριτική στις απόψεις τους να είναι δογματικός και ολοκληρωτικός; Μιλάμε για σταλινισμό από την ανάποδη, όπου στο ρόλο της Ιστορίας (που θα δικαίωνε τον Κομμουνισμό) έχει μπει η Φύση (που δικαιώνει καθημερινά την καπιταλιστική οικονομία ως μόνη βιώσιμη λύση), δηλαδή ένας παροντικός αντί εσχατολογικός ορίζοντας όπου το υπάρχον δικαιώνεται αυτομάτως ως τέτοιο, όχι εν όψει του ένδοξου μέλλοντος το οποίο θα το διαδεχθεί, αλλά χάριν του ιδίου που γίνεται αντιληπτό ως αιωνίως παρόν - ας μου επιτραπεί να εξακολουθήσω να αρνούμαι την όποια ιστορική και φυσική νομοτέλεια. 2) Μα τόση έκπληξη προκάλεσε στον lls αυτή η απόσταση και απο-σύνδεση από το κράτος που θεωρεί ότι εντόπισε στους Τσακαλώτο-Λάσκο, όταν πρόκειται για θέση καταστατική για όλη την ανανεωτική -κάποτε ευρωκομμουνιστική- αριστερά* (όχι μονάχα των "μεταρρυθμιστικών" τμημάτων της), [όταν πρόκειται για] Θέση που βρίσκεται στον πυρήνα της αντιαυταρχικής κουλτούρας της - η οποία κουλτούρα περισσότερο από φιλελεύθερη (θεωρώ πως κακώς ο lls κάνει λόγο για "αυθεντική αφομοίωση των σύγχρονων φιλελεύθερων ενστάσεων από την αριστερά") είναι ελευθεριακή. Εντέλει, αφορμώμενος από την ανάρτηση αυτή, και αφού χάθηκα σε ένα λαβύρινθο σκέψεων που περάσανε ξαφνικά από μπροστά μου και χάθηκαν, θέλω να υπενθυμίσω στον lls ότι ιστορικά η αριστερά έχει τρεις συνιστώσες, όπως λέει κι ο Μορέν: σοσιαλδημοκρατική, κομμουνιστική και ελευθεριακή. Είναι λάθος φυσικά να ολισθαίνει συστηματικώς σε αντι-φιλελεύθερες θέσεις, αλλά επίσης και το να ανακαλύπτει όψιμα τις χαρές της ελευθερίας μέσα από τον φιλελευθερισμό, όταν τις έχει ήδη επί μακρόν καλλιεργήσει μια περιθωριακή παράδοση εντός της. Η διαχωριστική γραμμή είναι πολύ μικρή για μια αριστερά που ανακαλύπτει την αγορά ή την επιχειρηματικότητα επειδή το θέλει, και για εκείνη που απλώς βαφτίζει την αναγκαιότητα φιλοτιμία ("αφού η ελεύθερη αγορά νίκησε, θα την αποδεχτώ ή θα μείνω εκτός παιχνιδιού").
    * Θυμίζω ότι συγκροτησιακή συνθήκη του "δημοκρατικού δρόμου για το σοσιαλισμό" είναι ακριβώς η προσπάθεια υπέρβασης του διλήμματος "επανάσταση ή μεταρρύθμιση" που ταλάνισε την αριστερά τον εικοστό αιώνα, και συνεπώς αποστασιοποίησης από τη σοσιαλδημοκρατία και τον κομμουνισμό όπως τα γνωρίσαμε, κριτική συντελούμενη επί τη βάσει ακριβώς του κρατισμού και κυβερνητισμού τους, και της συνακόλουθης αυταρχικής, γραφειοκρατικής και πατερναλιστικής αντίληψης που αμφότερα τα ρεύματα προϋπέθεσαν για την ιστορική τους επιτυχία και εξέθρεψαν με την επικράτηση τους. Ελπίζω να έγινα περισσότερο κατανοητός από την προηγούμενη φορά. Φχαριστώ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Weltschmerz K.

    Κατ'αρχάς καλως όρισες στο ιστολόγιο, το μικρό αδελφάκι του LLS.

    Ακόμη με χαρά βλέπω να πραγματεύεσαι σε βάθος τη θεματολογία του με μια σειρά από αντιρρήσεις
    Τις βρίσκω όλες Παραγωγικές (το κεφαλαίο το εννοώ)

    Θα μπορέσουμε να συνεννοηθούμε αν μου επιτρέψεις να καταθέσω μια θεμελιώδη θέση μου για το θέμα
    Οι σχέσεις αριστεράς φιλελευθερισμού δεν είναι καθόλου λυμένες . Είναι ανοικτό ζήτημα από τον 19 αιώνα. Αυτό είναι το ζήτημα μου.
    Αυτό που συμβαίνει με όλες τις εκδοχές της αριστεράς πλην των νοσταλγών του υπαρκτού είναι ότι είναι Φιλελεύθερες, αλλά δεν θέλουν να το παραδεχτούν. Ειδικά στην Ελλάδα , πιστεύω πως ο «αντιφιλελευθερισμός» είναι η μεγαλύτερη προσφορά της αριστεράς στην ηγεμονία των πιο σκοταδιστικών δυνάμεων.

    Συγχώρεσε μου την παρεκτροπή αλλά ας το επαναλάβω ως βάση συζήτησης.

    Το πλέγμα του φιλελευθερισμού ως ιδέες , ακόμα και του οικονομικού φιλελευθερισμού είναι στην κατηγορία των αριστερών ιδεών. Απλούστατα παραμένουν ουσιαστικά άγνωστες , δαιμονοποιημένες και κακώς εκχωρημένες στην δεξιά.

    Αυτό είναι το νόημα του εγχειρήματος LLS, το οποίο προς τιμήν του το Rednote φιλοξένησε ,και με χαρά είχα ένα παραγωγικό διάλογο με τον Ν.Σεβαστάκη

    Θεωρώ άλλο τις ιδέες του Φιλελευθερισμού και άλλο τον υπαρκτό φιλελευθερισμό, όπως άλλος είναι ο Marx και άλλος ο υπαρκτός.

    Με τα κριτήρια της αριστεράς του 30 η σημερινή ανανεωτική αριστερά (Συν Δημαρ) δεν είναι απλώς φιλελεύθερη είναι υπερ νέο φιλελεύθερη. (Δες πρόγραμμα Συν για σχέσεις ιδιωτικού τομέα στον σοσιαλισμό).

    Ας δούμε κατάματα την αλήθεια και ας αντιμετωπίσουμε το ζήτημα. Δες σχετικό άρθρο στο RedNoteBook του Σεβαστάκη που με καλύπτει απόλυτα.
    Στην βάση αυτή θα ήθελα να συζητήσουμε, αν συμφωνείς και τότε μπορούμε να διαλευκάνουμε τα υπόλοιπα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Τελικά έγραψα πιο πολλά απ' όσα ήθελα, οπότε να με συχωράτε.

    Κατ' αρχάς να πω ότι το μεγάλο αδερφάκι είναι πολύ ενδιαφέρον, παρακολουθώντας το εδώ και κανα χρόνο. Συμφωνώ με όσα λες περί αριστεράς και φιλελευθερισμού. Άλλωστε τη βασική θέση του ιστολογίου τη γνωρίζω. Συμπληρωματικά, ίσως και λίγο αντιπαραθετικά, θα ήθελα να καταθέσω κάποιες σκέψεις επί του θέματος.

    1. Δε γνωρίζω οικονομικά, και σίγουρα είμαι άσχετος από χρηματοοικονομικά. Αλλά η εντύπωση που έχω, ρουφώντας όσο μπορώ αναλύσεις από εφημερίδες κάθε απόχρωσης, είναι πως δεν είναι το ίδιο πράγμα η παραδοσιακή αγορά των φιλελευθέρων με τις σημερινές -και διαβόητες- αγορές. Η πρώτη ενέχει μια διάσταση δημόσιας σφαίρας πρώιμης νεωτερικής καταγωγής, όπου βγαίνω ας πούμε μια βόλτα και συναντώ άλλους πολίτες με διαφορετικές ανάγκες, επιθυμίες και δεξιότητες από εμένα, δημιουργώντας ένα πλέγμα όχι στενά οικονομικό αλλά και πολιτικό, πολιτιστικό κλπ. Οι δεύτερες είναι σαν τον Πύργο του Κάφκα: ένα είδος ανώτερης διοικητικής κάστας, αυτονομημένης από την "πραγματική οικονομία" (νιτσεϊκή προτεραιότητα φαινομένου έναντι ουσίας, η ουσία είναι το φαινόμενο, μεταμοντέρνα εποχή), που δεν υπάρχει κάπου συγκεκριμένα (το κέντρο και η περιφέρεια της είναι "παντού και πουθενά", όπως έλεγε ο Μερλώ-Ποντύ για τη φιλοσοφία), δε μπορεί να εντοπιστεί και να φορολογηθεί, αλλ' εντούτοις δύναται να ελέγχει τις γενικές κατευθύνσεις της διεθνοποιημένης καπιταλιστικής οικονομίας, να ασκεί πιέσεις, να εκφράζει τη δυσφορία ή την ικανοποίηση της μέσω εντολοδόχων (επαγγελματιών πολιτικών ή οικονομολόγων) που μοιάζουν ακριβώς με τους βλακώδεις αλλά επικίνδυνους βοηθούς του Χωρομέτρη κλπ. Κι όπως κάθε τέτοιο μόρφωμα παρουσιάζει το γνωστό παράδοξο: ένα τεράστιο παγκόσμιο απόθεμα ευφυίας συνοδεύει μιαν εξαιρετική ανικανότητα αντίληψης της πραγματικότητας πέρα από το στενό συμφέρον (την άμεση προώθηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που ανοίγουν νέα πεδία κερδοφορίας).

    2. Για τον φιλελευθερισμό γνωρίζω λίγα πράγματα, αλλά η εντύπωση που έχω είναι ότι στη χώρα μας για ιστορικούς λόγους δεν κατόρθωσε να αναπτυχθεί ένα σύγχρονο φιλελεύθερο κόμμα κατά το πρότυπο ανεπτυγμένων δυτικών χωρών, έτσι οι φιλελεύθερες ιδέες ενσωματώθηκαν σε άλλους -κυρίως συντηρητικούς- πολιτικούς χώρους. Για φιγούρες όπως πχ ο Τζον Στιούαρτ Μιλλ και ο σερ Μπέρτραντ Ράσσελλ έχω σαφώς θετική γνώμη (νομίζω φιλελεύθερος ο πρώτος, μεταρρυθμιστής μη-μαρξιστής σοσιαλιστής ο δεύτερος). Η εμπειρία μου με τον νεοφιλελευθερισμό έχει να κάνει κυρίως με τον κυρίαρχο λόγο των δημοσιογράφων, αναλυτών, πολιτικών, ο οποίος ζητεί επίμονα την ανάγκη "διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων" και είναι έντονα αντι-συνδικαλιστικός, ενώ βέβαια απέκτησε χαρακτηριστικά παραληρηματικής όξυνσης στην εποχή του μνημονίου, οδηγώντας με στο να ελαχιστοποιήσω την παρακολούθηση των δελτίων ειδήσεων.

    3. Έχοντας ρίξει μια ματιά πριν δυο και βάλε χρόνια στη συμβολή του ΣΥΝ στο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ είχα βρει κάποιες ενδιαφέρουσες ιδέες περί οικονομίας των αναγκών, ποιοτικών θέσεων εργασίας, ενός τρίτου τομέα που δε θα είναι κρατικός ούτε ιδιωτικός κλπ Κάποιες από αυτές τις ιδέες είναι πιο ρεαλιστικές, κάποιες πιο μεσοπρόθεσμες, αλλά εκφράζουν σε κάθε περίπτωση μια ρήξη με την πατερναλιστική κουλτούρα των ιστορικών ρευμάτων της αριστεράς, αφού προϋποθέτουν τη συμμετοχή κοινωνικών στρωμάτων και όχι τον αποκλεισμό τους από τη λήψη, διαμόρφωση και εφαρμογή των αποφάσεων που αφορούν τις όποιες αλλαγές. Στα ιστορικά ρεύματα η λύση του δράματος ερχόταν άνωθεν: το εκάστοτε κόμμα εξέδιδε νόμους που κρατικοποιούσαν επιχειρήσεις χωρίς να λαμβάνουν υπόψη πχ τους εργαζόμενους σ' αυτές (το ίδιο και οι νεοφιλελεύθεροι/νεοσυντηρητικοί του σήμερα, αλλά από την ανάποδη). Θεμελιώδεις αξίες της (χρειάζεται να πω ανανεωτικής;) αριστεράς είναι φυσικά αυτές του τριπτύχου της γαλλικής επανάστασης, μαζί με εκείνες της δημοκρατίας και της συμμετοχής.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. 4. Ο σοσιαλισμός ως διαφωτιστικό ρεύμα αποτελεί το μικρό -και ανταγωνιστικό- αδερφάκι του φελελευθερισμού, την χειραφετητική κίνηση του οποίου φιλοδόξησε να συνεχίσει και να φέρει εις πέρας όταν εκείνο φάνηκε να έχει εξαντλήσει την ιστορική δυναμική του. Έχω διαβάσει επίσης κείμενα και αναλύσεις πρώην ευρωκομμουνιστών που ενστερνιζόμενοι το εκσυγχρονιστικό εγχείρημα μιλούν πλέον για την ανάγκη ενός "φιλελεύθερου σοσιαλισμού", συσπειρωμενοι σε περιοδικά όπως η Μεταρρύθμιση. Ο προβληματισμός τους δε με αφήνει αδιάφορο, όπως φυσικά και εκείνος της ΔΗΜΑΡ, εντούτοις έχω την εντύπωση πως εντός αυτού του αριστερού φιλελεύθερου λόγου α) η μανιχαϊστική αντιπαράθεση λαϊκισμού-εκσυγχρονισμού αποκρύπτει το γεγονός ότι κάθε πρόταση αλλαγής της κοινωνίας που είναι άξια του ονόματος της εμφανίζεται ως σε κάποιο βαθμό λαϊκιστική (φαντάζομαι τους αριστοκράτες του δεκάτου ογδόου αιώνα να λένε "οι φιλελεύθεροι; πφ! λαϊκιστές!), β) αποκρύπτεται επίσης η δυναμική και το απροσδιόριστο της έκβασης της κοινωνικής διαπάλης, αφού μια πρόταση που φαντάζει λαϊκιστική και ουτοπική σήμερα ενδέχεται να μην είναι αύριο (ή... μεθαύριο!), και ως εκ τούτου γ) σχεδόν εξαφανίζεται -ενίοτε και ρητά- ο σοσιαλισμός, δηλαδή ο ένας πόλος της εξίσωσης, δηλαδή (εφόσον μιλάμε για αριστερούς πολιτικούς σχηματισμούς) ο στρατηγικός στόχος.

    5. Για μένα ο χριστιανισμός έχει δυο μόνο θεμέλια. Την αγάπη, ως μέσον που είναι ταυτόχρονα και ο σκοπός, σημείον εκκίνησης που είναι συνάμα και ο έσχατος προορισμός, καθώς και την ένσαρκη ανάσταση των νεκρών. Έτσι λοιπόν και η αριστερά στηρίζεται από τη μια μεριά στη δημοκρατία και την ελευθερία, που αποτελούν τις προϋποθέσεις, τον όρο ύπαρξης και ενδεχόμενης ηγεμονίας και θριάμβου της, αλλά [αποτελούν επίσης] και τη διαδικασία επίτευξης του στρατηγικού στόχου, καθορίζοντας εντέλει τον ίδιο το στόχο, που αποτελεί το δεύτερο πυλώνα. Ποιος είναι αυτός ο στρατηγικός στόχος; Ο μόνος που ήταν εξαρχής, και ο μόνος που μπορεί να είναι και θα είναι: η έφοδος στον ουρανό. Κατά τη γνώμη μου χωρίς τον ορίζοντα της ουτοπίας της πανανθρώπινης χειραφέτησης, της ελευθεριακής/αταξικής και σοσιαλιστικής/κομμουνιστικής (ή όπως αλλιώς θέλετε ονομάστε την) κοινωνίας, αριστερά δεν υπάρχει. Ας το πούμε ως εξής: χωρίς τη δημοκρατία και την ελευθερία η υπόθεση της αριστεράς δε σημαίνει τίποτα. Με αυτές και τη σπίθα της ουτοπίας μέσα της, σημαίνει τα πάντα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. ΥΓ. Και μιας και τα έγραψα όλα αυτά, να παραθέσω ένα απόσπασμα από ένα μυθιστόρημα που γράφω εδώ και τρία χρόνια (και το οποίο αμφιβάλλω αν θα αξιωθώ να το τελειώσω) όπου ο νεαρός πρωταγωνιστής, παραφράζοντας τον Ντοστογιέφσκι, εξηγεί σε κομμουνιστές φίλους του γιατί δεν είναι κομμουνιστής ο ίδιος: «Δεν είναι πως δεν παραδέχομαι τον Κομμουνισμό, μα το καθεστώς που δημιούργησε αυτός, το καθεστώς του Κομμουνισμού δεν παραδέχομαι... Γιατί δεν υπέφερα εγώ για να χαρίσω με τα βάσανα μου και τους κόπους μου σε κάποιους άλλους την τελική χειραφέτηση, σε κάποιο επέκεινα της Ιστορίας. Θέλω να δω με τα ίδια μου τα μάτια πως αυτός που το πρωί ήταν σκουπιδιάρης και χειρώνακτας εργάτης θα γράφει κριτική θεάτρου το απόγευμα, και πως ο ψαράς θα είναι σε θέση να σχολιάζει τον Ιονέσκο και τη γλυπτική του Γιόζεφ Μπόις στον ελεύθερο του χρόνο. Θέλω να τον δω τον θρίαμβο των καταπιεσμένων, αυτόν που τόσο αναγγέλλεται, και σας λέω ότι δε βλέπω τίποτε, παρά υποσχέσεις εκδίκησης. Αλλά η εκδίκηση είναι ένα πιάτο που τρώγεται κρύο, όπως η γλαύκα της Αθηνάς ίπταται το σούρουπο και φτάνει πάντοτε πολύ αργά. Και τί να την κάνω την εκδίκηση τους, τί να το κάνω, αν οι εκμεταλλευτές πάνε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης; Ποιό είναι το νόημα τώρα που σκάφτηκαν οι λάκκοι; Τι μπορεί να διορθώσουν στην περίπτωση αυτή τα στρατόπεδα, όταν το παιδί έχει ήδη βασανιστεί; Και τι χειραφέτηση θα 'ναι αυτή, όταν θα υπάρχουνε στρατόπεδα και ψυχιατρεία;... Λοιπόν, σας λέω πως δεν τη θέλω τη χειραφέτηση, όχι γι' άλλο λόγο, παρά από αγάπη για την ανθρωπότητα... Σαν πολύ την εκτιμήσανε τη χειραφέτηση, εδώ που τα λέμε, δεν είναι για την τσέπη μας, δεν μπορούμε να πληρώσουμε τόσα για το εισιτήριο της. Γι' αυτό κιόλας βιάζομαι να επιστρέψω το δικό μου εισιτήριο... Αυτό είναι όλο. Δεν είναι πως δεν παραδέχομαι τον Κομμουνισμό, μονάχα το εισιτήριο σας επιστρέφω μ' όλον τον απαιτούμενο σεβασμό».

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Τέλος, η αντίληψη που έχω για την ανανεωτική αριστερά καλύπτεται από αυτό το κείμενο του Τσακαλώτου, γραμμένο μόλις αποχώρησαν οι ανανεωτικοί http://kokkinoprasinodiktyo.wordpress.com/2010/07/18/%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%BD%CE%B5%CF%89%CF%83%CE%B7-%CF%84%CE%B5%CE%BB%CE%BF%CF%83-%CE%B5%CE%BD%CE%B8%CE%B5%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%83-%CE%BA%CF%85%CF%81%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%B1%CF%84/ , καθώς και από το γενικότερο κείμενο του Μορέν "Η δική μου αριστερά" που το είχα βρει στη σελίδα της ΔΗΜΑΡ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Weltschmerz K.

    Κατ'αρχάς είδα το ιστολογιο σου, απο το οποίο σύντομα θα αναδημοσιεύσω , με την άδεια σου , αποσπασματα
    Η εξοικείωση με το LLS διευκολύνει.Με βάση αυτά ας δούμε μερικα του πρωτου σου σχολίου
    1.-Ο Η .Καραβόλιας είναι ένας γνώστης των χρηματοοικονομικών και αν δεις προσεκτικά την παρέμβαση του είναι περισσότερο εγκλητική προς τον ΑΑ παρά προς τον ΕΑ.Εχει ένα δημιουργικό χαρακτήρα και όχι αρνητικό.Στο σημείο μειον μηδεν που ευρίσκεται ο διάλογος αριστεράς φιλελευθερισμου , την θεωρώ σημαντικά και άλλωστε η μόνη μετα το άρθρο του ΕΑ.
    2.-Ανέφερεα με έκπληξη το απόσπασμα των Λασκου Τσακακαλώτου γιατί υιοθετούν με ακρίβεια την κλασσική φιλελεύθερη κριτική για το κράτος πρόνοιας πατερούλη.Τέτοια δήλωση είναι αδιανόητη για όλο το πολιτικό φάσμα , και μπορείς να την δεις μονο στο συντηρητικο φιλελεύθερο Μπλε Μήλο.
    Μάλιστα η ορολογία είναι χωρίς εισαγωγικά ...
    3.-Το εγχείρημα της ΔΗΜΑΡ πάσχει από αποιδεολογικοποίηση, όπως και όλα τα αντίστοιχα οικονομίστικα σχήματα (Ισκρα,Ανταρσύα, και συν ενίοτε). Είμαι υπερ της αριστεράς των αξιων , έχω δυσπιστία προς την πολιτική οικονομία.Ωστόσο η Δημαρ έχει ένα αλλο πλεονέκτημα: δεν "παριστάνει¨" τιποτα παρα πάνω από αυτο΄που είναι "μια μεταρρυθμιστική αριστερά".Αυτό δε αντίθεση με αλλα σχηματα της αριστεράς που εσκούνται σε ρητορικους αντικαπιταλισμους και ευρίσκονται αγκαλιά με συντεχνίες, κρατικές ροες κλπ.Με την έννοια αυτή είμαι πιο κοντα σε αυθεντικους αριστερισμούς παρά σε ψευδο αριστερες ρητορίες. Στο ιστολόγιο παιρνω δημόσια θέση για τις εκλογές και δεν ψηφισα Δημαρ στις δημοτικές εκλογές, αν εχει σημάσία..
    ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. 4.-Συμφωνω και επαυξάνω για την ουτοπία (αξίες ή ιδέες στην δική μου ορολογία). Η πολιτικη είναι διαχείριση ιδεων κυρίως.Τουτου δοθέντος έχουμε μια στρέβλωση που έχει δομικό χαρακτήρα.
    Υιοθετούμε την αριστερή ουτοπία σε ρήξη με τον υπαρκτό, αλλά αγνοούμε την φιλελευθερη ουτοπια για την θεωρούμε συστατικο του σύγχρονου κόσμου.
    Η φιλελευθερη ουτοπία ως πλέγμα αξιων είναι εξ ίσου ενδιαφέρουσα αλλά παράγει αναλογικά τοσες τερατογεννέσεις όσες παρήξε η αριστερή ουτοπία στον υπαρκτό.Γιατι λοιπόν η δυσανεξία σε ένα πλέγμα ιδεων που έίναι ΚΥΡΙΟΛΕΚΤΙΚΑ απόν από την κοινωνία;Αγνωστο
    Ετσι όμως η πολιτικη ιδεων χωρίς αναταραξεις κινείται σε μια μακαριότητα,σε μια διαρκή αυτοαναφορά.

    5.-Ειδα οτι ασχολείσαι πολυ συστηματικά με την κριτικη θεωρία και την φιλοσοφία. Μα εδώ γίνονται συστηματικές ΑΠΟΣΙΩΠΗΣΕΙΣ

    Που είναι ο δομικός αντικοινομισμός του Μπαντιου;Που είναι η απορριψη της μαρξιστικής πολιτικής οικονομίας; Είναι ταμπού
    Που είναι οι δημόσιες δηλωσεις Negri υπερ του Λουλα και κατα του Τσαβεσ, που είναι η ξεκαθαρη θεση του για το Ναι στο ευρωπαικό σύνταγμα;Ειναι ταμπου ο Νεγκρι είναι για το πληθος και την αυτοκρατορία ερμηνευμένα στην πιο στενή έννοια

    Συμπερασμα
    Η διακίνηση ιδεών γίνεται μεσα σε πλαίσια, μεσα σε ακαδημαισμους και αγκυλώσεις.

    Απεναντι σε αυτην την κατασταση στο ΛΛΣ ψάχνω διάφορα, αντιφατικά, ατακτα και ίσως ανερμάτηστα.Δεν βλέπω άλλη λυση. Είναι χαρά ότι έχω μερικους αναγνώστες σαν και το Weltschmerz K.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Να διευκρινίσω ότι αντελήφθην ότι ο ΗΚ απαντούσε κυρίως στον Ανδριανόπουλο, για αυτό άλλωστε δεν έγραψα ότι διαφωνώ με τις προτάσεις του. Με τη σύντομη -και αμελητέα στη συνολική ροή του κειμένου- αναφορά του στον Τσακαλώτο διαφώνησα, όπου τον κατατάσσει λίγο πολύ στους σοβιετικούς, κι αυτό γιατί νομίζω πως ο Ευκλείδης είναι από εκείνους που συνδυάζουν σοβαρότητα, συγκροτημένο λόγο, επιστημονικοτεχνική κατάρτιση από τη μια, και ριζοσπαστικό ιδεολογικό-πολιτικό στίγμα από την άλλη, διότι συνήθως αυτά αντιδιαστέλλονται (ή θα είσαι σοβαρός και μετριοπαθής σοσιαλδημοκράτης, ή φωνακλάς κομμουνισταράς).
    Εννοείται ότι δε χρειάζεται άδεια για να αναδημοσιεύσεις οτιδήποτε. Χάρη μου κάνεις, που ως τώρα το μπλογκ μου το παρακολουθούσαν ελάχιστοι και μεταξύ άλλων ένας σύνδεσμος ορθοδόξων από τον Καναδά (!) κι ένας που μοιάζει για μασόνος (!!)

    ΑπάντησηΔιαγραφή